Wirtualne miasto

Liwia

- Proszę, Oh. Zacznijmy od najprostszych rzeczy:

- Układ nerwowy składa się z centralnego i obwodowego układu nerwowego. Centralny układ nerwowy (CNS) obejmuje mózgowie (mózg, pień mózgu, móżdżek) oraz rdzeń kręgowy, natomiast w skład obwodowego układu nerwowego (PNS - ang. peripheral nervous system) wchodzą nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe oraz nerwy obwodowe. CNS jest odpowiedzialny za analizę i odpowiednią reakcję na bodźce dopływające z PNS, znajdują się tutaj również obszary związane z czynnościami ruchowymi i psychicznymi, ośrodki odpowiedzialne za oddychanie, pracę serca, przemianę materii i regulację temperatury.
Obwodowy układ nerwowy zapewnia odbiór różnego rodzaju bodźców z wnętrza organizmu lub jego otoczenia oraz przewodzi impulsy z CNS do narządów wykonawczych (np. mięśnie i gruczoły dokrewne). Schematycznie można to zapisać w następujący sposób:
BODZIEC --> RECEPTOR --> NEURON CZUCIOWY --> CNS --> NEURON RUCHOWY --> EFEKTOR (NP. MIĘSIEŃ) --> REAKCJA NA BODZIEĆ (NP. COFNIĘCIE RĘKI)
Do nerwów budujących obwodowy układ nerwowy, poza nerwami ruchowymi i czuciowymi, należą włókna nerwowe autonomiczne.
Autonomiczny układ nerwowy (ANS - ang. autonomic nervous system) jest odpowiedzialny za funkcjonowanie narządów wewnętrznych, odpowiada za pracę układu sercowo-naczyniowego, oddechowego czy pokarmowego. Ośrodki kierujące pracą ANS znajdują się w centralnym układzie nerwowym.
ANS możemy podzielić na dwa główne układy:

układ noradrenergiczny (współczulny, sympatyczny) - działa w czasie zagrożenia życia, wytężonego wysiłku fizycznego, podczas silnych emocji (gniew, strach)
układ cholinergiczny (przywspółczulny, parasympatyczny) - odpowiedzialny za utrzymanie podstawowych funkcji życiowych (np. trawienie, wydalanie).
- W porządku. Co powiesz na temat tej tablicy?

- Oba układy działają względem siebie antagonistycznie: np. układ współczulny przyspiesza czynność serca, a przywspółczulny ją zwalnia, układ współczulny zwalnia perystaltykę jelit, a przywspółczulny przyspiesza [Aleksandrowicz, 1999].
Układ współczulny (SNS - ang. sympathetic nervous system) jest najbardziej rozległym i zróżnicowanym układem, którego aksony docierają do każdej części ciała. Ma on swój początek wewnątrz pnia mózgu. Następnie eferentne włókna przedzwojowe opuszczają centralny układ nerwowy poprzez piersiowe i lędźwiowe nerwy rdzeniowe [Elenkov i wsp., 2000]. Dalej włókna oddzielają się od nerwów i dochodzą do najbliżej położonych zwojów współczulnych. Włókna przedzwojowe łączą również zwoje między sobą tworząc tzw. pień współczulny - truncus sympathicus. Wychodzące ze zwoju włókna pozazwojowe unerwiają mięśnie gładkie, gruczoły i narządy wewnętrzne.
Większość pozazwojowych włókien współczulnych wydziela norepinefrynę (inaczej noradrenalina - hormon jest wytwarzany w części rdzeniowej nadnerczy oraz na synapsach nerwów współczulnych). Z odmienną sytuacją mamy do czynienia w przypadku rdzenia nadnerczy, zawierającego komórki endokrynowe będące zmodyfikowanymi współczulnymi neuronami pozazwojowymi. Są one unerwiane przez typowe przedzwojowe włókna współczulne wydzielające acetylocholinę. W przeciwieństwie do innych pozazwojowych włókien współczulnych, komórki endokrynowe wydzielają głównie epinefrynę (adrenalinę) - ok. 80%. Pozostałe 20% stanowi norepinefryna. Tak więc końcowymi produktami działania układu współczulnego jest adrenalina i noradrenalina (Rys. 2), czyli tak zwane katecholaminy [Elenkov i wsp., 2000]. Rys. 2 - Katecholaminy wydzielane w wyniku aktywacji układu współczulnego.
A - adrenalina, NA - noradrenalina, CNS - centralny układ nerwowy. Rysunek wykonany na podstawie materiałów do ćwiczeń z fizjologii dr P.B. Hoyer. Kliknij na rysunek aby powiększyć.

Liwia

- W porządku. Możecie już iść. - odparła wykładowczyni i Liwia z chęcią poszła na plażę.

Liwia

Liwia usiadła i wyciągnęła kartkę papieru. Dziś mieli zapisywać wszystkie ważne książki, z dużą ilością informacji. Zaczęła skrobać po papierze i postanowiła udać się nie tylko po książki rozrywkowe do Bei.

Liwia

Liwia rozejrzała się po sali. Wszyscy pilnie notowali, ona zresztą też. Skończyła pisać listę za pomocą solidnej kropki, schowała pióro do piórnika i wrzuciła zarówno notatnik jak i piórnik do torby.
- A, byłabym zapomniała - dorzuciła wykładowczyni - Proszę na jutro przygotować się z referatem na temat życia embrionalnego człowieka - powiedziała kobieta i pozwoliła studentom wyjść na zewnątrz. Liwia ciężko westchnęła, ale poszła.

Liwia

Liwia wyciągnęła swój kilkunastostronicowy referat i zaczęła go wertować. Profesorka zostawiła ją sobie na sam koniec, więc miała okazję posłuchać uwag wykładowczyni do innych osób i zanotowała istotne informacje ołówkiem. Kiedy przyszła pora na nią wymieniła wszystko co potrzebne, skorzystała z tablic dodatkowych i usiadła na krześle.
- Super, jak zwykle. 5+. Siadajcie i notujcie temat kolejnej lekcji.

Liwia

Liwia zamknęła zeszyty. Marzyła tylko o jednym - przespać się. Wzięła do ręki torbę i poszła do domu.

Liwia

Liwia usiadła na wykładzie.
- Hmm, Mangie, masz długopis? - zapytała dziewczynę siedzacą obok niej. Mang chętnie jej go pożyczyła, więc zapisała temat.
- Proszę zapisać. Dzisiejszym tematem wykładu będzie podstawowa farmakologia.

Liwia

Liwia spojrzała na zapisany zeszyt.
- Pamiętajcie, podstawowym lekiem nieco osłaniającym układy podczas chemioterapii jest Metroteksat. Proszę sobie zapamiętać. - powtórzyła wykładowczyni i zawołała Liwię do siebie - Przygotuj na jutro referat na temat chemioterapii - poleciła wykładowczyni. Liwia westchnęła i postanowiła pójść do biblioteki.

Liwia

Liwia weszła do sali.
- Proszę, Oh. Chyba jesteś trochę po czasie i z kotem...
- Przepraszam - burknęła dziewczyna i usiadła na swoim miejscu. Zaczęła pilnie notować. - Zapisujcie temat. Choroba wieńcowa.

Liwia

- Ok. Rozumiem, że wiecie wszystko? Liwia, powiedz jakie są najczęstsze przyczyny choroby wieńcowej.
- Zbyt wysoki cholesterol, otyłość - odparła Liwia.
- Dobrze. Dziękuję, do jutra - pożegnała ich kobieta. Liwia prędko spakowała do torby swoje rzeczy i pobiegła do pracy.

Liwia

- Witam. Dziś omówimy sobie znów farmeceutykę. Na razie początki, ale spokojnie. Znowu zaczniemy od przeziębień. Proszę, może Magda. Wytłumacz...- Liwia jednak była zbyt zmęczona. Zasnęła.

Liwia

- Oh! Czy możesz mi odpowiedzieć na moje pytanie? - zapytała profesorka. Liwia obudziła się.
- A czy może je pani powtórzyć...? - zapytała cicho dziewczyna.
- Nie, nie mogę. Proszę bardzo Oh, dla Ciebie referat. Dziękuję wszystkim. - powiedziała kobieta. Liwia wzięła torebkę i wyszła, wzdychając.

Liwia

Liwia, pełna zdenerwowania usiadła w ławce ze swoją koleżanką. Wyciągnęła teczkę z referatem na wierzch i zaczęła po cichu przypominać sobie treść.
- Oh, chyba miałaś na dziś przygotować referat. Zapraszam. - powiedziała profesorka i wskazała Liwii podest.

Liwia

- W porządku. Wydaje mi się, że było na temat, ładnie i rzeczowo. Celujący? - zapytała nauczycielka i wpisała 6 do indeksu Liwii. - Możecie wychodzić. Wasza koleżanka wytłumaczyła wam chyba wszystko na temat nerek. - Liwia wzięła torbę i wybiegła.

Liwia

- Panno Oh, co się stało, że zaszczyciłaś nas swoją obecnością? Dzisiejszy temat - antykoncepcja wewnątrzmaciczna. - powiedziała wykładowczyni i wyciągnęła plansze.